ការពិនិត្យថ្មីនៃថ្មចាស់ៗមួយចំនួននៅលើពិភពលោក បង្ហាញថាទ្វីបដំបូងនៅលើផែនដីមិនស្ថិតស្ថេរ ហើយបានលិចចូលទៅក្នុងទ្រនាប់នៃផែនដី មុនពេលកកើតឡើងម្តងទៀត និងកែទម្រង់។
នេះអាចពន្យល់ពីលក្ខណៈដែលគួរឱ្យឆ្ងល់មួយចំនួននៃ cratons ដែលជាផ្នែកចាស់បំផុត និងមានស្ថេរភាពនៃ lithosphere (សំបក និងផ្នែកខាងលើបំផុត) ដែលបានរួចរស់ជីវិតពីការផ្លាស់ប្តូរទ្វីប និងកត់ត្រាប្រវត្តិសាស្រ្តបុរាណរបស់ផែនដី។
ការរកឃើញថ្មីអាចជួយយើងឱ្យយល់អំពីការផ្លាស់ប្តូរភូគព្ភសាស្ត្ររបស់ផែនដីលើអាយុកាល ៤,៥ ពាន់លានឆ្នាំរបស់វា។
អ្នកជំនាញភូគព្ភវិទូ Fabio Capitanio នៃសាកលវិទ្យាល័យ Monash University School of Earth បរិយាកាស និងបរិស្ថានក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ពន្យល់ថា “ថ្មនៅក្នុងស្នូលនៃទ្វីបដែលហៅថា cratons មានអាយុកាលជាងបីពាន់លានឆ្នាំ” ។
“ពួកគេបានបង្កើតឡើងនៅដើមផែនដី ហើយរក្សាការសម្ងាត់អំពីរបៀបដែលទ្វីប និងភពផ្លាស់ប្តូរតាមពេលវេលា”។
មានភស្តុតាងជាច្រើនដែលបង្ហាញថាទ្វីបអាចនឹងត្រូវបានបង្កើតឡើងពីផ្នែកខាងក្នុងជុំវិញស្នូល cratonic ប៉ុន្តែយន្តការនៃការបង្កើត cratons ខ្លួនឯងត្រូវបានពិភាក្សាយ៉ាងក្តៅគគុក។
Cratons ដែលក្នុងនោះប្រហែល ៣៥ ត្រូវបានគេស្គាល់ថា មានកម្លាំង និងរឹងខ្លាំង បើប្រៀបធៀបទៅនឹងផ្នែកផ្សេងទៀតនៃ lithosphere ដែលបានផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវស្ថេរភាព។ ប៉ុន្តែសមាសភាពរបស់ពួកវាគឺមិនធម្មតាទេ បើប្រៀបធៀបទៅនឹង lithosphere ថ្មីៗនេះ ដែលបង្កើតឡើងដោយសារធាតុចម្រុះដ៏ចម្លែក សារធាតុរ៉ែដែលមានអាយុកាលយូរលុង សមាសភាព និងប្រភព។
ភាពខុសប្លែកគ្នា ឬភាពចម្រុះនេះ គឺបង្ហាញពីការកកើតឡើងវិញ និងដំណើរការឡើងវិញ ការស្រាវជ្រាវពីមុនបានរកឃើញ។
Capitanio និងក្រុមរបស់គាត់បានធ្វើគំរូគណនាដើម្បីក្លែងការវិវត្តនៃផែនដីក្នុងកំឡុងពាន់លានឆ្នាំដំបូងនៃអត្ថិភាពរបស់វា ដើម្បីសង្កេតមើលការវិវត្តន៍កំដៅ និងគីមីនៃទ្រនាប់ lithospheric cratonic ។ លើសពីនេះ ពួកគេបានដំណើរការសំណុំនៃការធ្វើតេស្តសាកល្បង ដើម្បីស្វែងយល់ថា តើគំរូរបស់ពួកវាមានភាពរសើបយ៉ាងណាចំពោះប៉ារ៉ាម៉ែត្រផ្សេងៗគ្នា។
លទ្ធផលបានបង្ហាញថា ប្លុកទ្វីបដំបូងដែលលេចឡើងនៅលើផែនដីគឺមិនស្ថិតស្ថេរ ដោយលិចចូលទៅក្នុងទ្រនាប់ផែនដីវិញ។ នៅទីនោះ ពួកវាបានរលាយ ហើយបានលាយបញ្ចូលគ្នាជាមួយវត្ថុដែលមួយចំនួនរហូតដល់សព្វសាច់។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បំណែកខ្លះអាចនៅជាប់ទីនោះបានយូរ មុនពេលផុសឡើងមកលើ បង្កើតនៅក្រោម lithosphere តាមស្រទាប់ៗ ផ្តល់ភាពរឹងមាំ និងរឹង។
ដោយសារតែបំណែកថ្មចាស់ៗមួយចំនួនអាចស្ថិតនៅក្នុងទ្រនាប់ផែនដីក្នុងរយៈពេលយូរ នេះអាចពន្យល់ពីភាពខុសប្រក្រតីនៃសមាសភាព cratonic៖ ថ្មចាស់ៗមកពីកន្លែងផ្សេងៗគ្នា លាយឡំជាមួយថ្មដែលទើបកកើត។
តាមពិតទៅ វានៅមានបំណែកខ្លះនៅតែលិចចុះនៅទីនោះ ដល់ពេលកំណត់វានឹងកកើតឡើងវិញ។
ក្រុមការងារបានដាក់ឈ្មោះយន្តការនេះថា ‘ទំនាក់ទំនងក្នុងតំបន់ដ៏ធំ’ (MRR) ដោយសារតែវាស៊ីគ្នាយ៉ាងល្អជាមួយនឹងសមាសភាពនៃ cratons ដែលគេធ្លាប់បានដឹង ក្រុមការងារបាននិយាយថា វាអាចជាធាតុផ្សំសំខាន់នៃការបង្កើតទ្វីបនៅលើផែនដីដំបូង។
ដោយសារទ្វីបត្រូវបានគេគិតថាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងសម្រាប់ការកើត និងបន្តផ្ដល់ដល់ជីវិតនៅលើផែនដី ការស្វែងយល់ពីរបៀបដែលពួកវាបង្កើតឡើងមានផលប៉ះពាល់ មិនត្រឹមតែសម្រាប់ភពផែនដីរបស់យើងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់ការស្វែងរកពិភពលោកដែលអាចរស់នៅបាននៅខាងក្រៅប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ។
Capitanio និយាយថា “ការងាររបស់យើងមានសារៈសំខាន់ក្នុងពីរវិធី” ។
“ទីមួយ Cratons គឺជាកន្លែងដែលលោហៈសំខាន់ៗ និងសារធាតុរ៉ែផ្សេងទៀតត្រូវបានរក្សាទុក/រកឃើញ។ ទីពីរ ពួកវាប្រាប់យើងពីរបៀបដែលភពនានាបានបង្កើតឡើង និងផ្លាស់ប្តូរកាលពីអតីតកាល រួមទាំងរបៀបដែលទ្វីបបានកើតមក និងរបៀបដែលពួកវាទ្រទ្រង់ជីវិត និងរបៀបបង្កើតបរិយាកាស ហើយបានផ្លាស់ប្តូរជាលទ្ធផលនៃ tectonics របស់ភព៕
